14 lutego 1942 roku generał Władysław Sikorski przekształcił Związek Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Komendantem głównym został generał Stefan „Grot” Rowecki. Wiązało się to także ze scalaniem rozproszonych ugrupowań podziemnych (m.in. Narodowej Organizacji Wojskowej, Szarych Szeregów, części Narodowych Sił Zbrojnych i Batalionów Chłopskich) w jedną organizację podległą Rządowi Rzeczypospolitej na Uchodźstwie.
Fragment rozkazu przesłanego do Kraju drogą radiową brzmiał: „Znoszę dla użytku zewnętrznego nazwę Związek Walki Zbrojnej – Wszyscy żołnierze w służbie wojskowej w Kraju stanowią „Armię Krajową” podległą Panu Generałowi, jako jej dowódcy. Stanowisko Pana Generała nosi nazwę Dowódcy Armii Krajowej…”.
W 80. rocznicę tego wydarzenia, 14 lutego br., Towarzystwo Miłośników Ziemi Kościańskiej, Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Tomaszewskiego i Redakcja „Wiadomości Kościańskich” zorganizowały roczystości, nad którymi patronat objął burmistrz Kościana Piotr Ruszkiewicz. Z uwagi na pandemię ograniczono liczbę uczestników. Brali w nich udział przedstawiciele rodzin żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, władze powiatu kościańskiego ze starostą Henrykiem Bartoszewskim, gminy Kościan z wójtem Andrzejem Przybyłą i miasta Kościana z burmistrzem Piotrem Ruszkiewiczem i przewodniczącym rady Dawidem Olejniczakiem. Oprawę wydarzenia zapewniło Stowarzyszenie imienia “Kościańskiej Rezerwy Skautowej”.
Na kościańskich cmentarzach złożono kwiaty i zapalono znicze na grobach żołnierzy lokalnych struktur polskiej konspiracji wojskowej 1939-1945: śp. śp. rtm. Leona Ciszaka (ZWZ/AK), Mariana Koszewskiego (Pakt Czterech/Szere Szeregi), prof. Klemensa Kruszewskiego (ZWZ/AK), podchor. Ignacego Minty (ZWZ/AK), Józefa Sałackiego (Pakt Czterech/Szare Szeregi), mjr rez. Edwarda Stróżyka (NOW/AK), podchor. Jan Witkowskiego (ZWZ/AK) i hm Władysława Wojciechowskiego (Szare Szeregi). Rodziny członków organizacji podziemnych reprezentowane były przez Pawła Sałackiego, Aleksandrę Szukalską, Jolantę i Zenona Walczaków i Zdzisława Witkowskiego.
Po południu w sali biblioteki odbyło się pierwsze spotkanie w ramach konferencji pt. „Polska konspiracja wojskowa w Kościanie w latach 1939-1945”. Zebranych powitał dyrektor Dariusz Łukaszewski. Moderatorem spotkania był naczelnik Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kościanie – dr Rafał Kościański, który w swoim wystąpieniu omówił powstanie i rozwój wojskowych struktur Polskiego Państwa Podziemnego. O konspiracji wojskowej w Kościanie mówił red. Jerzy Zielonka z Instytutu Gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie, a swojego Ojca zastępcę komendanta obwodu ZWZ/AK podchor. Jana Witkowskiego ps. Metody wspominał prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej Zdzisław Witkowski.
Na zakończenie burmistrz Piotr Ruszkiewicz podziękował uczestnikom za udział w obchodach, podkreślając, że pamięć o bohaterach walki o wolność jest naszym podstawowym obowiązkiem.
Przebieg uroczystości był rejestrowany cyfrowo i na początku marca br. w formie filmu udostępniony zostanie w sieci. Moderatorem kolejnych spotkań, które odbędą się 21 i 28 lutego br., a poświęconym poszczególnym organizacjom i ich kościańskim dowódcom będzie red. Paweł Sałacki – zastępca redaktora naczelnego „Gazety Kościańskiej”.
Konferencji towarzyszy wystawa książek pt. Publikacje o kościańskiej konspiracji 1939-1945, przygotowana przez miejską bibliotekę. Można ją zwiedzać w godzinach otwarcia biblioteki, stosując się do ograniczeń, wynikających z pandemii.
Poniżej fotorelacja z przebiegu wydarzenia.
Źródło: Miasto Kościan
